Het is weer voorjaar en dus tijd voor een vaccinatieronde. Ik heb al eerder over vaccinaties geschreven (zie het ebook: “Natuurgeneeskunde voor konijnen” het hoofdstuk “Laat jij je konijn vaccineren?”) maar ik heb het afgelopen jaar een paar ervaringen opgedaan die ik graag wilde delen.

Complicaties

In 2024 heb ik 6 gevallen gehad van konijntjes die 2 tot 8 weken na de vaccinatie (opnieuw) een aanval van Ecuniculi kregen en 3 konijntjes die een ernstige vorm van Snot ontwikkelden.
Deze aantallen zijn uiteraard veel te klein om er conclusies uit te trekken over het al dan niet veilig zijn van vaccinaties, maar het was voor mij wel aanleiding genoeg om door te vragen bij de eigenaren.
Van de konijntjes met EC betrof het in twee gevallen een terugval, bij de overige vier konijntjes was het de eerste keer dat EC optrad.
De drie konijntjes met Snot hadden alle drie nog niet eerder klachten gehad.
Alle konijnen hadden één gemeenschappelijk kenmerk: zij werden gevaccineerd omdat de mensen waar ze bij hoorden op vakantie gingen en de konijnen ofwel naar een vakantieopvang gingen (recente vaccinatie verplicht) ofwel bij kennissen werden ondergebracht waar al veel konijnen rondliepen en men ‘voor de zekerheid’ wilde laten vaccineren.
Uit wetenschappelijk oogpunt is het niet mogelijk om hier conclusies uit te trekken, maar ik ga hieronder voorzichtig een paar gedachten lanceren.

Wel vaccineren, maar met beleid

Vooraf wil ik hierbij stellen, dat ik absoluut geen pleidooi wil houden om konijnen maar niet te laten vaccineren. Ik denk, dat de ziektes waartegen gevaccineerd wordt zo ernstig zijn en zo besmettelijk, dat we blij mogen zijn met een goed vaccinatiebeleid. Zeker in die gevallen waar veel konijnen met elkaar samen leven of minstens met elkaar in contact staan is het risico op besmetting gewoon te groot.

Maar ik pleit er wel voor, dat we met elkaar gaan onderkennen dat een vaccinatie óók een aanslag betekent op de weerstand van een konijn en dat we door het nemen van een aantal, soms simpele soms wat meer complexe maatregelen, de risico’s op complicaties sterk kunnen verminderen.

Wie vaccineert?

Het is belangrijk om een vaccinatie te laten zetten door een konijnkundige, ervaren dierenarts en niet te denken “het is maar een spuitje, ik ga naar de dierenarts die het gunstigste tarief hanteert”.
Een konijnkundige dierenarts zal de algemene gezondheid van het konijn checken (en die ook goed kunnen interpreteren) en dan pas vaccineren. Als het de dierenarts te risicovol lijkt om te vaccineren (bijvoorbeeld door leeftijd en/of een wankele gezondheid) kan er ook overlegd worden over een alternatieve bescherming.

Wanneer wordt er gevaccineerd?

In het algemeen is het goed om een vaccinatie te geven als het konijn in een stabiele situatie is. Dus: niet vlak voor of na een verhuizing, vlak nadat een maatje is overleden, samenvallend met een medische ingreep of vlak voordat een konijn naar een vakantieopvang gaat.
Oftewel: probeer stress op stress op stress te vermijden!
Natuurlijk stuit dit soms op praktische bezwaren. Als een konijn in een opvang terecht komt is het vaak noodzakelijk om zo spoedig mogelijk te vaccineren en niet te wachten totdat het konijn een beetje bekomen is van de stress van het afscheid van zijn oude baasje. Maar dan wordt het dus extra belangrijk om aandacht te besteden aan de conditie en stressbestendigheid van het konijn.
En eigenlijk kunnen álle konijnen wel een steuntje in de rug gebruiken rondom een vaccinatieronde.

Hoe kun je het konijn zo goed mogelijk laten omgaan met mentale en fysieke stressfactoren?
Dat gaan we hieronder verder bekijken.

Mentale stressfactoren opvangen

Met kruiden

Een van de makkelijkste middelen daarbij is om gebruik te maken van harmoniserende kruiden en bloesems. Dat is dus iets anders, dan kalmerende kruiden. Harmoniserende kruiden helpen, om de emoties met elkaar in evenwicht te brengen en te houden, zodat een konijn een redelijke portie stress op een makkelijker manier kan verwerken. Bij konijnen kom je dan al gauw uit op kruiden, die helemaal passen in het konijnenstraatje en die makkelijk te verkrijgen zijn, zoals Weegbree en Kamille. Deze kruiden kunnen “als kruid” gegeven worden (vers of gedroogd), maar zijn extra werkzaam als ze als thee aangeboden worden.
Geef de konijnen de keus tussen gewoon drinkwater en kruidenthee. Als er tijd genoeg is kan deze thee een aantal dagen gegeven worden voordat de vaccinatie gezet wordt tot een aantal dagen er na.

Met Bachbloesems

Maak gebruik van Bachbloesems. In deze situatie is Bachs Rescue Remedy het meest voor de hand liggend. Begin daarmee een dag voor de vaccinatie tot een dag of drie er na.
Bereiding: vanuit het voorraadflesje 4 druppels op een flesje water van +/- 20 cc doen. Drie keer per dag 4 druppels over het eten of op iets lekkers druppelen.

Fysieke stressfactoren opvangen

Een vaccinatie doet ook wat met het lijf. Vergelijk het met een vaccinatie bij mensen, bijvoorbeeld ‘de griepprik’. Sommige mensen geven aan daar helemaal geen last van te hebben, anderen melden dat ze de dagen er na een beetje last hebben gehad van een stijve of pijnlijke arm, of zich gewoon een beetje grieperig voelden. Konijnen kunnen dat niet zo duidelijk aangeven, maar het lijkt niet onlogisch om te veronderstellen dat er ook bij konijnen individuele verschillen zijn en dat sommige konijnen zich niet oké voelen, de eerste dag(en) na een vaccinatie. Soms krijgen konijnen een bult op de plek van de vaccinatie, die meestal langzamerhand verdwijnt.

Homeopathische middelen

Daarom is het goed om een vaccinatie te begeleiden met een paar homeopathische middelen: Arnica en Ledum.

• Arnica Montana D6 is een veelzijdig in te zetten middel, maar in dit geval wordt het gebruikt om het lichaam weer in evenwicht te brengen en pijn aan de prikplek te voorkómen of te verminderen.
• Ledum Palustre D6 is een middel dat vaak gebruikt wordt bij insectenbeten, prikincidenten en dergelijke, vooral wanneer er kans is op (allergische) reacties.

Celzouten

Behalve deze homeopathische middelen kan er gebruik gemaakt worden van 2 Schlüssers celzouten, die een invloed hebben op het stressniveau en het herstellen van de energie.

• Celzout nr. 5, Kalium Phosphoricum egaliseert het energieniveau. Dus als er rondom de vaccinatie wat te veel stress is ontstaan en na de vaccinatie een gevoel van slapte of lamlendigheid helpt celzout nr. 5 om hier weer evenwicht in te brengen
• Celzout nr. 7, Magnesium Phosphoricum doet het hele lijf goed, helpt de spieren om zich te ontspannen, zorgt voor de darmen en vermindert stressreacties.

Meer gespecialiseerde ondersteuning

Bovenstaande middelen zullen zeker bij veel konijnen werken om zich onder alle omstandigheden wat lekkerder te voelen in de vaccinatieperiode en om een nare terugval te helpen voorkomen.
Als dit onvoldoende mocht blijken te zijn en een konijn kort na het vaccineren toch klachten ontwikkelt, neem dan vooral contact op met dezelfde dierenarts die de vaccinaties heeft uitgevoerd.
Voor nader advies of ondersteuning is er ook altijd plek bij Pennywise Animal Consulting, waar in plaats van het bovenstaande algemene advies een meer op het individuele konijn afgestemd advies kan worden gegeven.

Stress vóór de wachtkamer.

Eigenlijk moet je met het kiezen van een dierenarts net zo zorgvuldig omgaan als met het kiezen van een huisarts of de school voor je kinderen. Op het moment dat je konijn met een dikke, harde buik zit en niet wil eten moet je geen tijd hoeven verdoen met het op internet zoeken naar een dierenarts bij jou in de buurt! En dan moet je ook niet, omdat de nood zo hoog is, naar de eerste de beste moeten stappen waarvan achteraf blijkt dat hij/zij echt niet ‘konijnkundig’ was.
Dus zoek een dierenarts voordat de nood aan de man is, neem eventueel al contact op voor een (virtuele) kennismaking en oriënteer je op de gang van zaken bij een dierenartsbezoek.

Lang niet alle dierenartsen zijn konijnkundig. Dat ligt gedeeltelijk aan de opleiding tot dierenarts, waar konijnen en knaagdieren maar summier aan bod komen, maar ook aan het aantal konijnen in de praktijk. Want zelfs als je veel theoretische kennis hebt over konijnen moet je toch de gelegenheid krijgen om die kennis toe te passen. En als je in een jaar tijd zegge en schrijve drie konijnen op je spreekuur ziet, zoals ik van een bevriende dierenarts hoorde, krijg je daar niet veel kans voor….

Een konijnkundige dierenarts:

• heeft uitgebreide kennis van het konijn, zijn natuurlijke aanleg en gedrag, ziektes (inclusief de specifieke konijnenziektes) en afwijkingen
• weet letterlijk hoe een konijn gehanteerd moet worden (er zijn nogal wat konijnen die een gebroken rug hebben overgehouden aan een verkeerde wijze van omgaan met een spartelend konijn)
• heeft een grondige kennis van medicijnen die geschikt zijn voor konijnen
• heeft een grondige kennis van voeding en zaken die nodig zijn voor het konijnenwelzijn (een konijnenmaatje, bewegingsruimte, speelmogelijkheden etc.)

Als je je konijnen laat vaccineren door een konijnkundige dierenarts zal deze altijd het konijn onderzoeken en even een check-up doen vóór het zetten van de vaccinatie.

Als je je konijn laat opereren door een konijnkundige dierenarts zal die de juiste narcose op de meest veilige manier toedienen, vaak gebruik maken van de zuurstof- of warmtekooi en niet met onzinnige adviezen komen als “het konijn moet wel nuchter zijn voor de operatie.” Als een dierenarts die laatste zin gebruikt is dat zelfs een regelrecht bewijs voor het niet-konijnkundig zijn van die arts – laat je konijn in dat geval daar onder geen beding achter!

Op het internet circuleren meerdere lijsten met namen van konijnkundige dierenartsen in Nederland en België. Die lijsten zijn niet altijd up-to-date en ook niet altijd 100% betrouwbaar, maar ze zijn zeker een goede indicatie.

Stress in de wachtkamer

Vaak zit een wachtkamer redelijk vol met vier of vijf mensen die allemaal een dier bij zich hebben. Soms een hond (ook wel eens een heel grote, die makkelijk met zijn snoet bij het vervoersboxje van jouw konijn kan komen!) soms een kat en ook wel eens een konijn of cavia. Voor een prooidier als een konijn is het ontzettend beangstigend! Je ruikt een heleboel vreemde, meestal spannende geuren, hoort allerlei onbekende geluiden, soms komt zo’n dier, dat normaal gesproken jouw vijand kan zijn, griezelig dichtbij – en voor al die vreselijke gevaren kun je niet wegvluchten naar je normale veilige plek!
Het zou heerlijk zijn, als dierenartsen een speciaal konijnen- en knaagdierenspreekuur zouden hebben, maar dat zal er voorlopig wel niet inzitten.
Dus zul je als konijnenmens actie moeten ondernemen om je konijn zich zo veilig mogelijk te laten voelen.

Veilig!

Neem je je konijn altijd mee in een vervoersbox? Probeer die dan te transformeren tot veilig plekje. Laat de box, ook als je konijn niet naar de dierenarts hoeft, regelmatig in de konijnenruimte staan, zodat je konijnen daar uit eigen beweging in en uit kunnen springen, zodat het daardoor een vertrouwd plekje wordt.
Doe bodembedekking in de box die je konijn gewend is, inclusief wat van de bedekking die hij nu gebruikt, dus met een paar van zijn eigen keuteltjes en/of die van zijn partner.
Neem, voor op de onderzoektafel, een handdoek mee – dit wordt door veel dierenartsen als prettig ervaren maar is ook voor het konijn vertrouwd.

Veel mensen nemen de partner van het konijn mee naar de dierenarts. De ervaringen hiermee zijn verdeeld, maar het is zeker de moeite van het overwegen waard.

Het scheelt vaak een stuk als je je konijn rondom het dierenartsbezoek een kalmerend middeltje kunt geven. Denk daarbij bijvoorbeeld aan Rescue Remedy of rustgevende kruiden zoals Citroenmelisse, Hop of Kamille. Deze middelen kunnen al een dag vóór het dierenartsbezoek gegeven worden en maken niet suf of slaperig.

Zit je eenmaal in de wachtkamer en heeft je konijn last van rondrennende peutertjes die juist jouw konijn heel snoezig vinden en hun kleine prikvingertjes door de tralies van de vervoersbox steken? Is er een hondenbezitter die het wel leuk vindt dat zijn Deense Dog aan jouw hokje komt snuffelen? Kom dan op voor je konijn en leg vriendelijk uit dat jouw konijn dit allemaal niet zo leuk vindt en vraag ze om hiermee te stoppen.
Overigens zijn een heleboel honden en katten, zo groot en vervaarlijk als ze soms kunnen zijn, vaak ook best bang in de wachtkamer van de dierenarts en daardoor zo mak als een lammetje…..

Wat ook helpt tegen dierenarts-stress is een goed gesprek met je konijn. Voor mensen die hebben geleerd om telepathisch met dieren te communiceren klinkt dit heel vertrouwd. Maar ook als je dat niet hebt geleerd kun je heel veel aan je konijn duidelijk maken.

Vertel dan in je gewone mensenwoorden aan je konijn wat er gaat gebeuren. Probeer terwijl je praat de beelden in je hoofd te zien. Dus als het de bedoeling is dat je konijn achter op de fiets in zijn hokje meegaat, maak dan in je hoofd een beeld van konijn-in-hokje-op-bagagedrager en jij aan het trappen, de wind om je oren en de regendruppels op jouw jas en zijn hokje, de aankomst bij de dierenarts, de deur die je opendoet, de wachtkamer met de stoelen en de folders in het rek, de dierenarts met zijn of haar witte jas, de onderzoektafel waar je konijn dan even op moet staan, enzovoort. Praten en het zo duidelijk mogelijk voor je zien!
Denk niet dat je konijn stilletjes naar je gaat zitten luisteren terwijl je dat vertelt. Hij loopt misschien weg, gaat in z’n poepbak zitten keutelen of hooi knagen.
En toch, ondanks die schijnbare desinteresse, dringt er wel degelijk iets door van jouw emoties en jouw bedoelingen.
Mijn persoonlijke ervaring en de ervaringen van veel konijnenmensen om me heen is, dat konijnen minder gestrest zijn en hun normale leven ook weer makkelijk oppikken als ze op deze manier zijn voorbereid.
Deze tip geldt ook en misschien wel vooral als er sprake is van een ziek konijn met veel pijn en narigheid. Op deze manier voorbereiden kost hem geen enkele inspanning maar creëert wel saamhorigheid en zekerheid tussen jou en hem en dat is voor een konijn dat pijn heeft en daardoor in de war is juist extra belangrijk.

Een dierenartsbezoek is en blijft voor de meeste konijnen best spannend – net zoals een ziekenhuis- of tandartsbezoek voor de meeste mensen.
Maar als mens en dier zo goed zijn voorbereid valt het meestal best mee!

( Dit is een bewerking van een blog dat ik in oktober 2020 schreef voor De Groene Os.)